การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาแบบแผนการอธิบายโรคฟันผุในเด็กปฐมวัยของชาวบ้าน  ภายใต้กรอบแนวคิดแบบแผนการอธิบายโรคของ  Klienman   โดยใช้ระเบียบวิจัยเชิงคุณภาพ  ด้วยการใช้ข้อมูลเอกสาร  การสังเกตแบบมีส่วนร่วม  การสัมภาษณ์อย่างไม่เป็นทางการ  การสัมภาษณ์เจาะลึก  การใช้สื่อแผ่นภาพ  ซึ่งเก็บข้อมูลจากผู้ให้ข้อมูลสำคัญ  36 ราย  ร่วมกับการตรวจสภาพช่องปากเด็ก ตัวอย่าง 38 ราย  พบว่า แบบแผนการอธิบายโรคฟันผุของชาวบ้าน  มีทั้งส่วนที่สอดคล้องและแตกต่างกับแนวคิดทางการแพทย์  ซึ่งเป็นผลจากการมีพื้นฐานความคิดบนความจริงที่ต่างกัน  ชาวบ้านมีวิธีคิดและการปฏิบัติที่ยอมรับความเป็นไปตามธรรมชาติ  ให้ความหมายความผิดปกติที่เกิดขึ้นจากอาการและสิ่งที่เห็นเด่นชัด  ให้คำอธิบายปรากฏการณ์ต่าง ๆ  อย่างเป็นรูปธรรม  คาดหวังการรักษาเพียงบรรเทาอาการเจ็บปวดที่รบกวนชีวิตประจำวัน  การทำความเข้าใจต่อระบบคิดของชาวบ้านดังกล่าว  จะช่วยในการหามาตรการที่เหมาะสม  ซึ่งสอดคล้องกับวิธีคิดและวิถีชีวิตของชาวบ้าน  อันจะนำไปสู่การมีสุขภาพช่องปากที่ดีของเด็กต่อไป