การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อเปรียบเทียบความรู้ เจตคติ และปริมาณคราบ จุลินทรีย์ของนักเรียนในโรงเรียนตำรวจตระเวนชายแดนที่ดำเนินกิจกรรมแก้ปัญหาสุขภาพ ช่องปากโดยใช้กระบวนการแบบมีส่วนร่วมของครู นักเรียน ร่วมกับภาคีเครือข่ายต่าง ๆ วิธี การศึกษา เป็นการวิจัยแบบมีส่วนร่วม (Participatory Action Research) แบบกึ่งทดลอง (Quasi- experimental study) เลือกกลุ่มตัวอย่างแบบเฉพาะเจาะจงใน 3 โรงเรียน โดยมีกลุ่มทดลองคือ โรงเรียนตำรวจตระเวนชายแดนบ้านทุ่งสบายใจ และโรงเรียนตำรวจตระเวนชายแดนบ้าน บาโรย กลุ่มเปรียบเทียบคือ โรงเรียนสังวาลย์วิท 2 ประเมินผลจากนักเรียน 3 ระดับ ชั้น คือ ป.1-2 ป.3-4 และ ป.5-6 จำนวน 60 คน แต่ละโรงเรียนทำการศึกษาเป็นระยะ เวลา 3 ปี มีการดำเนินกิจกรรมต่าง ๆ ในกลุ่มทดลอง โดยใช้กระบวนการแบบมีส่วนร่วม ของครู นักเรียน และชุมชน ร่วมกับภาคีเครือข่ายต่าง ๆ หลังการทดลองพบว่าความรู้ของ นักเรียนระดับ ป.1-ป.2 ของโรงเรียนในกลุ่มทดลองมีความรู้เพิ่มขึ้นมากกว่ากลุ่มเปรียบเทียบ อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ และหลังการทดลอง เจตคติของนักเรียนระดับ ป.1-ป.2 และ ป.3-ป.4 ของโรงเรียนกลุ่มทดลองมีเจตคติดีกว่ากลุ่มเปรียบเทียบอย่างมีนัยสำคัญทาง สถิติ ในส่วนของปริมาณคราบจุลินทรีย์ พบว่าหลังการทดลองนักเรียนในกลุ่มทดลองมี ปริมาณคราบจุลินทรีย์ลดลงมากกว่ากลุ่มเปรียบเทียบอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p < .05) สรุป การจัดกิจกรรมสร้างเสริมทันตสุขภาพและการดำเนินงานทันตกรรมป้องกันในโรงเรียน ตำรวจตระเวนชายแดน โดยใช้กระบวนการแบบมีส่วนร่วมของครู นักเรียน และชุมชน ร่วม กับภาคีเครือข่ายต่าง ๆ ในการดำเนินงานร่วมกันนั้น เป็นกระบวนการที่ก่อให้เกิดการ เปลี่ยนแปลงพฤติกรรมของนักเรียนได้ โดยปัจจัยที่สำคัญ ผู้บริหารโรงเรียน คุณครู อนามัย และครูท่านอื่น ๆ ในโรงเรียน ตลอดจนผู้ปกครองนักเรียนควรเข้ามามีส่วนร่วมใน กิจกรรมต่าง ๆ อย่างต่อเนื่อง